کمتر از یک هفته دیگه و درست در زمان طلوع خورشید، خورشید و ماه به ملاقات یک‌دیگر می‌روند و مردم سراسر بخش‌های ایران می‌توانند با رعایت نکات ایمنی نظاره‌گر بخش‌هایی از خورشید گرفتگی ۵ دی باشند. این کسوف در ایران به صورت جزئی دیده می‌شود اما ساکنان بخش‌هایی از زمین شاهد خورشید گرفتگی حلقوی خواهند بود.
این خورشید گرفتگی، حداقل به صورت جزئی، از بیشتر بخش‌های آسیا، بخش‌هایی از شمال و شرق آفریقا و شمال و غرب استرالیا دیده خواهد شد. ساکنان بخش‌هایی از زمین، مانند عربستان سعودی، عمان، جنوب هند و بخش‌هایی از اندونزی، نیز در صورت مساعد بودن هوا می‌توانند نظاره‌گر خورشید گرفتگی حلقوی باشند.
خورشید گرفتگی حلقوی چگونه شکل می‌گیرد؟
در زمان وقوع خورشید گرفتگی ماه درست بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد و تمام قرص خورشید (خورشید گرفتگی کلی) یا بخش‌هایی از آن (خورشید گرفتگی جزئی) را می‌پوشاند. ماجرا برای خورشید گرفتگی حلقوی اما کمی متفاوت است.
ماه در مداری بیضوی به دور زمین می‌چرخد. بنابراین و با توجه به مدار بیضوی ماه فاصله‌ی ماه از زمین در نقاط مختلف مدار متفاوت است. با تغییر فاصله ماه از زمین اندازه ظاهری ماه در آسمان نیز تغییر می‌کند. به عبارت دیگر ماه در زمانی که به زمین نزدیک‌تر است اندکی بزرگ‌تر از زمانی دیده می‌شود که در دورترین فاصله‌اش از زمین (اوج مداری) قراردارد.
عکس از Catalin Paduraru
خورشید گرفتگی حلقوی نیز درست در همین زمان، یعنی زمانی که ماه در اوج مداری قرار دارد، رخ می‌دهد. زمانی که اندازه ظاهری ماه آن‌قدر بزرگ نیست که بتواند تمام قرص خورشید را بپوشاند. در چنین شرایطی حتی در لحظه اوج گرفت حلقه‌ای نورانی از خورشید به دور قرص تیره ماه باقی می‌ماند. به همین دلیل این نوع کسوف به خورشید گرفتگی حلقوی معروف است.
عکس از Mikael Svalgaard
خورشید گرفتگی ۵ دی از ایران چگونه دیده می‌شود؟
خورشید گرفتگی ۵ دی در تمام بخش‌های ایران به صورت جزئی دیده می‌شود. ساکنان و مسافران مناطق جنوبی ایران، به خصوص سواحل و جزایر خلیج فارس، بیشترین درصد گرفت را نظاره خواهند کرد. در نواحی جنوبی کشور ماه حدود ۸۵ درصد سطح خورشید را خواهد پوشاند.
با توجه به درصد بالای گرفت و آب و هوای خوب نواحی جنوب کشور و همچنین احتمال کمتر ابری بودن آسمان در این نواحی از کشورمان این مناطق را می‌توان بهترین گزینه برای انجام سفرهای داخلی برای رصد خورشید گرفتگی ۵ دی دانست.
از آن سو در شمال کشور درصد گرفت به زیر پنجاه درصد می‌رسد. در پایتخت نیز ماه حدود ۶۰ درصد قرص خورشید را خواهد پوشاند.
زمان اوج گرفت در بیشتر نقاط کشورمان در حوالی زمان طلوع خورشید است. پس از آن و تا ساعتی پس از طلوع خورشید ماه به مرور از خورشید فاصله خواهد گرفت و خورشید گرفتگی به پایان خواهد رسید.
اطلاعات دقیق‌تر درباره این خورشید گرفتگی در آسمان شهر و یا رصدگاه‌تان را می‌توانید با جست‌وجوی محل مورد نظرتان در این جا مشاهده کنید.
رصد ایمن خورشید گرفتگی
به یاد داشته باشید که به هیچ عنوان بدون استفاده از عینک رصد خورشید گرفتگی یا فیلترهای مخصوص این کار به خورشید نگاه نکنید. نور شدید خورشید، حتی در زمان گرفت جزئی، می‌تواند به طور جدی به چشم‌های‌تان آسیب برساند.
برای رصد خورشید گرفتگی ۵ دی با چشم غیرمسلح حتما از عینک‌های رصد خورشید گرفتگی استفاده کنید. اگر قصد دارید با تلسکوپ و یا دوربین دوچشمی نگاهی دقیق‌تر به این رویداد داشته باشید نیز حتما باید از فیلترهای ایمن رصد خورشید، مانند فیلتر مایلار، استفاده کنید. فیلترهایی که جلوی دهانه تلسکوپ نصب می‌شوند و نور خورشید را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهند.
نگاه مستقیم به خورشید، حتی از ویزور دوربین عکاسی که فیلتر رصد خورشید روی لنز آن نصب نشده، نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی برای چشم شود.
پس حتما در فرصت باقی‌مانده تا خورشید گرفتگی تجهیزات ایمن برای رصد این پدیده را تهیه کنید تا با خیالی آسوده بتوانید از این رویداد جذاب نجومی لذت ببرید.
