ستاره‎ای که دنباله‎داری مانند هالی را خُرد کرد!

گروهی از منجمان به سرپرستی دکتر خو (Dr. Siyi Xu)، در رصدخانۀ جنوبی اروپا در آلمان، مشغول بررسی اتمسفر کوتولۀ ‎سفید به نام WD 1425+540 با کمک داده‎های تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه کِک بودندکه شواهدی از سقوط جرمی مانند دنباله‎دار بر روی این ستاره یافتند.

این ستاره، نخستین‌بار در سال ۱۹۷۴/۱۳۵۲ در منظومه‌ای دو ستاره‎ای مشاهده شد. فاصلۀ این ستارۀ کوتولۀ سفید تا همدمش دو هزار واحد نجومی است و در فاصلۀ ۱۷۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی گاوران قرارگرفته ‎است. اتمسفر آن ترکیبی از گازهای کربن، اکسیژن، سولفور و به طرز عجیبی غنی از نیتروژن، عنصر مهم حیات، است.

تجزیه و تحلیل طیف نور این کوتولۀ ‎سفید نشان می‎دهد که دنباله‌دار آن صد هزار مرتبه پرجرم‎تر از دنباله‎دار هالی در منظومۀ شمسی است. همچنین، با ترکیبات شیمیایی مشابه است و دو برابر هالی دارای آب است.

آیا کوتولۀ سفید باعث سقوط این دنباله‎دار شده است؟

کوتوله‎های سفید بین ۲۵ تا ۵۰ درصد در اطراف خوداجرام سنگی مانندِ سیارک‎ها و یا حتی سیاراتی دارند که ستاره‌شان آنها را بلعیده‎اند. پیش از این نیز مشاهده شده بود که کوتوله‎های سفید خرده سیارات و سیارک‎ها را متلاشی کنند، اما این اولین باری است که خرده‎هایی از یک دنباله‎دار حاوی نیتروژن، عنصر اصلی حیات، در اطراف اتمسفر کوتولۀ‎سفید مشاهده شده است؛ این دنباله‎دار بیش از هر جرمی در منظومۀ شمسی دارای نیتروژن است.

کوتوله‎های سفید بقایای ستاره‎هایی مانند خورشید هستند که عمرشان به پایان رسیده است. خورشید ما تا حدود چهار پنج بیلیون سالِ آینده سوخت هیدروژنی‎اش در هسته به پایان خواهد رسید و شروع به سوختن عناصر سنگین‎تر خواهد کرد. در نتیجه، خورشید به یک غول سرخ تبدیل خواهد شد، پف خواهد کرد و قطرش به عطارد، زهره و یا حتی زمین هم خواهد رسید. بعد از مدتی ستاره موادی را به شکل باد ستاره‎ایِ قوی از خود بیرون می‎دهد و سحابی سیاره‎ای تشکیل می‎شود که در مرکز آن کوتولۀ ‎سفید قرار دارد، ستاره‌ای که هم‌اندازه زمین است اما ۲۰۰ هزار مرتبه پرجرم‎تر!

این چگالی زیاد باعث نیروهای کشندی قوی‎ای می‎شود که اگر سیاره، سیارک و یا دنباله‎دار به آن نزدیک شوند از هم می‎پاشند.

احتمال می‌رود که سقوط دنباله‎دار بر روی کوتولۀ سفید به دلایل زیر باشد:

– آشفتگی‎های دینامیکی منظومه، پس از این که ستاره مرحلۀ غول سرخ خود را پشت سر گذاشته و ناپایداری گرانشی باعث سقوط دنباله‎دار بر روی کوتولۀ سفید شده است

– و یا ستارۀ همدمِ این منظومه باعث تغییر مدار دنباله‌دار گشته است.

درهرحال ذکر این نکته بسیار هیجان‌انگیز است، وقتی‌که به کوتوله‎های سفید کهکشانمان نگاه می‎کنیم در واقع به آیندۀ منظومۀ ‎خورشیدی خودمان نگاه می‎کنیم، زمانی‌ که خورشید مرده است.

مترجم: ریحانه رادی/ویراستار: منا رجبیه فرد

منبع: مجله نجوم

برچسب:

دیدگاهتان را بنویسید